Leren is een continu proces dat verder gaat dan traditionele klaslokalen. Musea bieden een mooie omgeving voor informeel leren, waarbij vaak onderwerpen aan bod komen die afwezig of ondervertegenwoordigd zijn in formele onderwijssystemen. Een voorbeeld hiervan is plasmadonatie. Plasma van vrijwillige donors is een onmisbaar bestanddeel in veel levensreddende medicijnen, maar er is een significant gebrek aan kennis en bewustzijn over het belang ervan onder de algemene bevolking. In 2023 werkten wij vanuit de Nederlandse bloedbank Sanquin samen met het wetenschapsmuseum Boerhaave in Leiden om een kleine tentoonstelling over plasma en plasmadonatie te creëren, genaamd “De kracht van Plasma!”.
Over de tentoonstelling
De tentoonstelling bestond uit twee hoofdonderdelen. Het eerste was een installatie met buisjes en glazen flesjes in een vitrine. De flesjes bevatten een sprankelende gele vloeistof, wat een visueel opvallende presentatie creëerde en bedoeld was om gevoelens van bewondering op te wekken. Er was een scherm met twee koptelefoons aan bevestigd, die video-uitleg in het Nederlands of Engels gaven over plasma en de functies ervan.
Buisjes installatie
Het tweede onderdeel was een "interactieve booth", waarin twee personen konden zitten, met een scherm tussen hen in. Bezoekers konden kiezen uit drie video's die met verhalen uitlegden 1) wat plasma is, 2) het proces van plasmadonatie, en 3) de diverse toepassingen ervan. Bovendien konden bezoekers stellingen beantwoorden over onderwerpen zoals compensatie voor plasmadonatie en angst voor naalden. Nadat ze hun mening hadden gegeven, kregen ze gedetailleerde uitleg gerelateerd aan hun antwoorden. Er zaten twee voorwerpen vast aan de booth: een 3D print van een plasma-eiwitmolecuul en twee flessen gevriesdroogd plasma uit de vroege 1900.
Interactieve Booth
Onderzoek & Praktijk
Om het effect van de installaties op bewustzijn en kennis van bezoekers te evalueren, werd de tentoonstelling gedurende vier dagen in februari 2024 geobserveerd door twee junior-onderzoekers. Ze observeerden voornamelijk gezinnen, met kinderen en hun verzorgers die het merendeel van de bezoekers vormden. Daarnaast keken ze naar welke video's het populairst waren onder de bezoekers en welke antwoorden de bezoekers gaven op de stellingen in de booth. De onderzoekers voerden ook een reeks korte interviews met de bezoekers. De verzamelde gegevens laten zien dat de tentoonstelling gesprekken op gang bracht binnen gezinnen en dat het ontwerp de nieuwsgierigheid van zowel kinderen als volwassenen prikkelde.
Maar er waren meer interessante uitkomsten. Zo verwarden kinderen de gele vloeistof in de flesjes soms met urine (en riepen dit soms hard uit, tot vermaak van hun familie en de onderzoekers). We denken dat dit komt omdat de meest bekende lichaamsvloeistof voor kinderen urine is en dat de tentoonstelling hen uitdaagde hun kennis uit te breiden en te leren over een andere gele vloeistof, namelijk plasma. Tijdens de observaties merkten we ook op dat ouders zowel de kinderen konden ondersteunen in hun leerervaring door extra uitleg te bieden, maar ook het leren konden belemmeren doordat de ouders de kinderen soms haastten naar andere delen van het museum.
Een laatste voorbeeld van een interessante inzicht komt uit de antwoorden op de stellingen. Specialisten in de transfusiegeneeskunde pleiten voor plasma zelfvoorzienendheid in Nederland, echter de meerderheid van de respondenten was het eens met de stelling dat "Importeren van plasma een uitstekende oplossing is”. Dit biedt waardevolle inzichten in de attitudes en kennis van het publiek over plasma.
Samengevat bieden musea dubbele leermogelijkheden. Voor onderzoekers bieden ze een platform om te begrijpen hoe mensen leren in informele settings en ideeën op te doen over de kennis en meningen van het publiek. Op basis hiervan kan wetenschapscommunicatie worden geoptimaliseerd. Voor het algemene publiek dienen musea als waardevolle plekken om onbekende onderwerpen zoals plasmadonatie te leren kennen.
留言